Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;
Η ψυχική ασθένεια στην αρχαία Αθήνα δεν ήταν απλώς ένα ιατρικό ζήτημα — ήταν πεδίο ενδιαφέροντος για γιατρούς, φιλοσόφους και καλλιτέχνες. Μέσα από ιατρικά συγγράμματα, φιλοσοφικούς διαλόγους και θεατρικά έργα, μπορούμε να ανιχνεύσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι κατανοούσαν, ερμήνευαν και απεικόνιζαν τις ψυχικές διαταραχές. Οι αντιλήψεις τους συνδύαζαν την επιστήμη με τη θρησκεία και τη μυθολογία, αντικατοπτρίζοντας μια πολυεπίπεδη προσέγγιση του ψυχισμού. Και καθώς παρακολουθούμε τη στάση της κοινωνίας απέναντι στους πάσχοντες, ξεδιπλώνονται μπροστά μας οι αξίες, οι φόβοι και τα όρια ανοχής ενός ολόκληρου πολιτισμού.Ποιες είναι οι κύριες πηγές από την αρχαιότητα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε πώς αντιλαμβάνονταν οι Έλληνες την ψυχική νόσο; Τι μας λένε τα ιατρικά κείμενα, τα φιλοσοφικά έργα και το θέατρο;Πώς παρουσιάζονται οι ψυχικά ασθενείς στη δραματουργία της κλασικής Αθήνας; Τι ρόλο παίζουν οι ψυχικές διαταραχές στις τραγωδίες και τις κωμωδίες; Πώς αντιδρούσε η αρχαία κοινωνία απέναντι σε άτομα που έπασχαν από ψυχικές ασθένειες; Υπήρχε αποδοχή, φόβος ή περιθωριοποίηση;Τι λένε οι φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, για την ψυχική διαταραχή; Πώς προσπαθούν να την ερμηνεύσουν; Υπήρχαν συγκεκριμένες πρακτικές ή θεραπείες για την αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων; Μπορούμε να μιλήσουμε για κάποια μορφή «ψυχιατρικής» στην αρχαιότητα; Τι ρόλο είχαν τα Ασκληπιεία και οι θρησκευτικές πρακτικές στη θεραπεία της ψυχής; Ήταν τόποι ίασης, λατρείας ή και τα δύο;Ποια ήταν η σχέση ανάμεσα στην ψυχική ασθένεια και τη λεγόμενη «θεία μανία»; Πώς συνδέεται η ψυχική έξαρση με θεότητες όπως ο Διόνυσος ή ο Απόλλωνας; Υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση των ψυχικά πασχόντων ανάλογα με το φύλο, την κοινωνική τους τάξη ή την ιδιότητά τους ως πολίτες, δούλοι ή ξένοι; Πώς προσεγγίζει η Ιπποκρατική ιατρική την ψυχική υγεία; Τι περιγράφεται για τις ψυχικές διαταραχές στα κείμενα του Ιπποκράτη; Τελικά, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την ψυχική ασθένεια φυσικό φαινόμενο, ιατρικής φύσεως — ή την απέδιδαν σε υπερφυσικά αίτια και θεϊκή παρέμβαση;Ο Γιώργος Καζαντζίδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου διδάσκει από το 2015. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (St Hugh’s College).Έχει διατελέσει Fellow in Comparative Cultural Studies στο Center for Hellenic Studies του Πανεπιστημίου Harvard στο Ναύπλιο (2015–2016), Visiting Associate Professor στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins (2024) και Fellow στο Seeger Center for Hellenic Studies του Πανεπιστημίου Princeton (2024). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ιστορία των ψυχικών ασθενειών και των συναισθημάτων στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, με ιδιαίτερη έμφαση στη συνάντηση της ιατρικής με τη λογοτεχνία. Έχει συγγράψει τη μονογραφία Lucretius on Disease: The Poetics of Morbidity in De rerum natura (De Gruyter, 2021) και έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους Memory and Emotions in Antiquity (De Gruyter, 2022) και Body and Machine in Classical Antiquity (Cambridge University Press, 2023).Αυτή την περίοδο ολοκληρώνει την επιμέλεια δύο νέων συλλογικών έργων με θέμα τον τρόμο και τη μανία στην αρχαιότητα, ενώ παράλληλα συγγράφει τη νέα του μονογραφία με τίτλο Greek and Roman Wonders: Science, Horror, the Sublime. Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του, έχει προσφέρει πληθώρα μαθημάτων σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, καλύπτοντας θεματικές όπως η ρωμαϊκή ιστοριογραφία, η ελληνιστική και ρωμαϊκή φιλοσοφία, ο Ηρόδοτος, ο Λουκρήτιος και ο Οβίδιος. Έχει επίσης επιβλέψει σημαντικό αριθμό διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών.Στην εικόνα: Ζαν-Μπατίστ Ρενώ – «Ο Ορέστης καταδιωκόμενος από τις Ερινύες» (1790) Εμπνευσμένος από την αρχαία τραγωδία, ο πίνακας αποτυπώνει με ένταση την ενοχή, την ψυχική ταραχή και το υπαρξιακό βάρος που βιώνει ο ήρωας.
France