នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (CHRONIQUE BILINGUE)

Épisodes disponibles

sur

នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (Chronique bilingue) - គុកកាមកិលេស (Des périples pénitentiaires)

នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ជុំវិញប្រធានបទ "គុកកាមកិលេស" (Des périples pénitentiaires)។

នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (Chronique bilingue) - ខកចិត្ត (La déception)

នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយ អំពីការខកចិត្ត (La déception)។

នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (Chronique bilingue) - ទំនៀមចាស់ ទំលាប់ថ្មីនៃច្បាប់ ( Vérité ici ici bas erreur au-delà )

នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយជុំវិញប្រធានបទ គឺ “ទំនៀមចាស់ទំលាប់ថ្មីនៃច្បាប់ (Vérité ici bas ,erreur au-delà)។ ១-ប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់ជាទីមេត្រី ទោសប្រហារជីវិត ដែលនៅជាវិជ្ជមាននៅឡើយ នៅក្នុងរដ្ឋមួយចំនួននាប្រទេសអាមេរិក ប្រាកដចាបានទទួលការទិតៀនយ៉ាងខ្លាំងអំពីសំណាក់អ្នកនយោបាយបរទេសដែលគេបានអនុមត្តច្បាប់ ចាត់ទុកជាមោឃៈនូវទណ្ឌកម្មដ៏កំពូលនេះ សម្រាប់ប្រទេសគេរៀងៗខ្លួន ។ យើងចោទសួរថា ទោសប្រហារជីវិត អាចយកមកអនុវត្តន៍បាន នៅក្នុងករណីណាខ្លះ ដើម្បីចៀសវាងការភ័ន្តច្រឡំ។ ត្បិតអីនៅក្នុងវដ្តសង្សារយើងនេះ គ្មានតាអីសីណាអាចមកជប់ឬ ប្រោសជីវិតអោយរស់ឡើងវិញ បានដូចរឿងនិទាន មានលេងជាល្ខោនបាសាក់ជាអាទិ៍។ En matière d’ erreur judiciaire, heureusement , récemment le dénommé Craig Coley âgé de 71 ans habitant aux Etats-Unis reconnu faussement coupble d’un double meurtre vient d’être innocenté grâce au test ADN. Afin de compenser les 39 années d’emprisonnement sans cause, Craig Coley perçoit à titre de dommages-intérêts une somme de 21 millions de dollars. Tabler sur une moyenne de vie de 85 ans, Coley devra profiter par année de la somme de 1,5 Millions de dollars sur les 14 années restant à vivre. C’est 10 fois moins que la rémunération de Carlos Ghosn. A propos de levée de boucliers a été constatée demandant la réforme du système japonais de la garde à vue. En effet, comparativement au système français de la garde à vue cumulant au maximum 96 heures, Ghosn aurait été « maltraité » . ២-ក្នុងករណីនេះ ក៏ដូចចាទោសប្រហារជីវិតដែរ សន្សឹមៗ ពួកបច្ចឹមប្រទេស ដាក់សម្ពាធលើប្រទេសដ៏ទៃ អោយបោះបង់ចោលទោសប្រហារជីវិត ។ នេះក៏ជាការល្អម្យ៉ាង បើអាស្រ័យលើការចាប់ចង ដាក់បទចោទ ភ័ន្តច្រឡំដូចក្នុងករណីលោក Craig Coley បើតុលាការកាត់ទោសប្រហារជីវិតគាត់ ទោះបីរដ្ឋអាមេរិកសងជម្ងឺចិត្តទៅក្រុមគ្រូសារគាត់ ក្រោយពេលរកភស្តុតាងតាម ADN ឃើញ ពេលវេលាបានឆក់យកជីវិតគាត់ ផុតទៅហើយ គ្មានអ្វីឡើយអាច ធ្វើឲ្យកាត់រស់ឡើងវិញបានទេ។ ប៉ុន្តែមានមតិខ្លះយល់ថា ក្នុងករណិពិសេសដែលគេឃើញជាក់ស្តែងនឹងភ្នែកថែម ទាំងមានថតរូប Vidéo ដែលធ្វើមិនឲ្យប្រកែកបានថា មនុស្សម្នាក់នេះ ជាឃាតករមែន អីចឹងគម្បី ឲ្យមានចែងក្នុងច្បាប់ថា ជនជាប់ចោទប្រភេទ ជាក់ស្តែងនេះ នឹងត្រូវទទួលទោសប្រហារជីវិត។ នេះ ជាមតិមួយដែលអាចជាជំនួយ ក្នុងការពិចារណា។ មតិមួយទៀតគឺថា ពួកបច្ចឹមប្រទេស មានគំនិតស្មុគស្មាញបន្តិច ត្រង់ថា ពួកគេភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងករណី Carlos Ghosn ដែលជាប្រធាននៃសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុន Renault Nissan Mitsubishi ត្រូវបានអាជ្ញាធរជប៉ុន ឃុំខ្លួនរាប់ខែក្នុងពេលចាប់ផ្តើមស៊ើបអង្កេតភ្លាម។ ពួកគេហាក់ដូចជាយល់ថា ច្បាប់របស់គេគោរពសិទ្ធមនុស្ស ជាងច្បាប់ប្រទេសជប៉ុន ។ ចុះសិទ្ធិរបស់ប្រទេសឯករាជ្យនិមួយៗ ពួកបច្ចិមប្រទេសអស់នេះ មានចិត្តគោរពដែរឬទេ ? La flagrance est un régime juridique spécifique aux délits évidents. Cependant, en matière criminelle nécessitant une ouverture d’information, la flagrance est inopérante. Mais force est de constater que sophistication procédurale au pénal pour ce cas précis prise parfois le ridicule. Est aussi ridicule voire contreproductif pour l’accusé le fait de garder le silence. A partir de là, l’on déduit que la société hésite de traduire le « criminel évident » en justice. Pour en finir , toujours placé dans le cas de crime et délit flagrants, j’éclate de rire quand j’entends quelqu’un dire « l’assassin présumé » ou « victime présumée ». Extraordinaire précaution languasière . La force de la présomption en la matière rompt. L’équilibre factuel formant un lien de causalité incontestable. ៣- គេឃើញមានតែសិទ្ធិរាប់មិនអស់ បោះព័ទ្ធជុំវិញ ជនជាប់ចោទ ហ៊ុំជាព្រំស៊ីម៉ា ខ្លាចព្រះរាជអាជ្ញាប៉ះពាល់សសៃ សក់ឃាតករជាក់ស្តែង។ កម្រឮ កម្រឃើញណាស់ច្បាប់ការពារជនរងគ្រោះ។ គប្បីតែបើកលទ្ធភាព ឲ្យជនរងគ្រោះស៊ើបអង្កេតនិងការពារបទចោទផ្ទាល់របស់លោកនៅចំពោះមុខតុលាការដដែល។ បានន័យថា មេធាវីជនរងគ្រោះ ជាជំនួយ មួយដ៏សំខាន់ ចំពោះព្រះរាជអាជ្ញា ហើយវាក៏ជាតុល្យភាពថ្មីរវាងអ្នកផ្តើមរឿងទាំងពីរ គឺឃាតករនិងជនរងគ្រោះ។ A ce jour, 55 Etats dont la Thailande, le Vietnam, la Chine, l’Inde, appliquent la peine de mort. En revanche les Etats l’ont abolie. Quand je siègeris en Tribunal de Lille, la poste d’ entrée en verre de la salle d’audience comporte la partie haute qui rappelle la forme de la guillotine prête à tomber sur quicomqueK Aussi, l’architecte était-il un nostalgique de la pein de mort ? ៤-ការពិឃាដជីវិត ដោយប្រើដាវវែងជាអាវុធកាត់ករ កាលពីជំនាន់ដើម ពេជ្ឈឃាដ រាំតាមបទស្រងែពេនដៃកាន់ដាវវែងស្រួចមុត រាំពាត់ជុំវិញ អ្នកដែលគេត្រូវសម្លាប់ ធ្វើអោយការតក់ស្លុតឡើងខ្ពស់បំផុត ទោះបីមានបទភ្លេង បន្ទរក្តី ក៏វេលា ដែលដាវត្រូវមកផ្តាច់ក គេមិនដឹងថា នៅពេលណា១ ឡើយ នៅពេលដែលរាំ បាន១ជុំ កន្លះ ឬ ២ ជុំ? ប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់ជាទីមេត្រី Merci d'avoir écouté , au revoir et à bientôt.

នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (Chronique bilingue) - កុំជុះតាមដំរី កុំមានសម្តីអសុរោះ (Copier-Coller une idéologie)

នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយជុំវិញប្រធានបទ គឺ “កុំជុះតាមដំរី កុំមានសម្តីអសុរោះ” (Copier-Coller une idéologie)។

នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា (Chronique bilingue) - មានទោសពីព្រោះធ្វេសប្រហែស (Faute de négligeance)

នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយជុំវិញប្រធានបទ « មានទោសពីព្រោះធ្វេសប្រហែស» (Faute de négligeance)។ ១-ប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់ជាទីមេត្រី នៅប្រទេសបារាំង ក្មេងជំទង់ដែលមិនទាន់គ្រប់ការ គឺជាពួកក្មេងៗដែលមានអាយុតិចជាង១៨ឆ្នាំពុំទាន់គ្រប់អាយុបោះឆ្នោត ជនប្រភេទនេះ ច្បាប់ជាធរមាន ចែងថាបើវាត្រូវជាប់បទពិរុទ្ធណាមួយដែលធ្វើឲ្យជាប់ទោសដល់កំរិត១០ តុលាការ ត្រូវកាត់បន្ថយទោសនេះពាក់កណ្តាលឲ្យនៅត្រឹមតែ៥បានហើយ។ ប៉ុន្តែ សូមកុំភ្លេចថា ក្មេងជំទង់បារាំង វាមានមាឌធំស្មើកំពស់ឬក៏ហួសមនុស្សចាស់ផង។ នៅពេលដែលភ្នាក់ងារ ប៉ូលីសចាប់បនចោរ ក្មេងឬអ្នកលេងកាប់ចាក់ គេអាចច្រឡំថាពួកនេះ ជាមនុស្សគ្រប់ការពេញវ័យ។ រឿងនេះវាមានកើតឡើងបែបចម្រូងចម្រាស ត្បិតអីពេលខ្លះ ប៉ូលីសនៅទីព្រលានយន្តហោះអាចភ្លាំងភ្លាត់ អនុញ្ញាតឲ្យពួកគាត់ ធ្វើដំណើរចេញទៅបរទេស ដោយភ្លេចពិនិត្យមើលថា ឪពុកម្តាយ មានបានចេញសំបុត្រអនុញ្ញាតឲ្យឬទេ។ La législation française en la matière a évolué.Un pas en avant, puis un pas en arrière. Effectivement, l’autorisation de sortie du territoire des mineurs avait été supprimée en 2012 puis rétablie par la loi du 3 juillet 2016 . Entre ces deux dates , il y a environ 150 mineurs qui ont pu quitter la France pour se trouver en zone Erako syrienne. ២-នៅក្នុងចំណោមនោះ មានក្មេងស្រីអាយុ ១៧ឆ្នាំ ត្រូវបានម្តាយឪពុក របស់គាត់ប្តឹងប្រាប់ប៉ូលីស ជួយស្វែងរកត្បិតនាងបានបាត់ខ្លួនពីទីលំនៅនាដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៣ ។ ក្នុងករណីនេះ អាជ្ញាធរកត់ត្រាជនបាត់ខ្លួន ចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបញ្ជូនឲ្យប៉ូលីសអន្តោប្រវេស្តន៍ នៅគ្រប់ច្រកល្ហកចេញចូលនៃព្រំដែន។ ចៃដន្យអាក្រក់អ្វីនៅថ្ងៃទី ១១វិច្ឆិកាឆ្នាំ ២០១៣ ស្រីក្មេងនោះ បានរត់រួចពីការត្រួតពិនិត្យតាមបញ្ជីនេះ ហើយក៏ឡើងយន្តហោះចេញពីក្រុងប៉ារីស ឆ្ពោះទៅប្រទេសស៊ីរី កាត់តាមប្រទេសតួគី ដើម្បីចូលរួមធ្វើសង្គ្រាមជាមួយកងទ័ពអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម ព្រមទាំងបានរៀបការប្តីនិងចូលសាសន៍ចាមថែមទាំងមានកូនខ្ចីមួយនៅថ្ងៃក្រោយមកទៀតផង។ រីឯប្តីរបស់គាត់ដែលជាជនជាតិបារាំង មានដើមកំណើតជាចាម Algérie ក៏ត្រូវបានស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមនោះទៅ។ Les parents de la mineure ont appris la nouvelle suite à un coup de téléphone que la jeune veuve a daigné passer à ces derniers, pour leurs dire qu’elle ne souhaitait pas rentrer en France et qu’elle préférait élever seule son enfant en Syrie. La justice ayant été saisie par les parents , auatre années plus tard, soit en 2017 . Et finalement, le Conseil d’Etat leurs a donné gain de cause en retenant la négligence des contrôle à Orly alors que la mineure était inscrite sur la liste des personnes recherchées, mineure en fugue. ៣-តុលាការរដ្ឋបាលកំពូលបារាំង បានដាក់ទោសរដ្ឋបារាំង ឲ្យសងជម្ងឺចិត្តទៅឪពុកម្តាយក្មេងស្រីអាយុ១៧ឆ្នាំនេះ ជាទឹកប្រាក់ចំនួន១៥០០០អឺរ៉ូ ដោយសំអាងលើការធ្វេស ប្រហែសរបស់ក្រុមអាជ្ញាធរព្រំដែននិងអន្តោប្រវេសន៍។ ធ្វេសប្រហែសពីព្រោះខ្ជិលផ្ទៀងឈ្មោះក្មេងស្រីនោះ លើបញ្ជីនៃជនបាត់ខ្លួន ទើបធ្វើឲ្យក្មេងជំទង់នេះ អាចជិះយន្តហោះចេញពីប្រទេសបាន។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ គេកត់សំគាត់ឃើញថា តុលាការដែលធ្លាប់តែដាក់ទោសទៅលើរដ្ឋបារាំង ក្នុងករណីដែលមាន”កំហុសធ្ងន់”ឥឡូវនេះត្រឹមតែករណីដែលបានធ្វេសប្រហែសក៏រដ្ឋត្រូវតែទទួលខុសត្រូវដែរ។ Toutefois, le Conseil d’Etat avait écarté en 2015 la responsabilité de l’Etat dans la fugue à l’étranger d’un garçon âgé de 16 ans car le ministère de l’intérieur avait pu produire le relevé des consultations du fichier des personnes recherchées démontrant par là qu’aucune négligence n’avait été commise par la police des aires et des frontières basée à l’aéroport d’Orly. ៤-ព្រលានយន្តហោះ Orly នេះ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សមត្ថកិច្ចនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ Créteil ។ ក្នុងឋានៈជាចៅក្រមនៅតុលាការCréteil ខ្ញុំបានជួបប្រទះករណីមួយ គឺមានជនជាតិ អ៊ីរ៉ង់ម្នាក់ដើរសំរុកបុកបំពានលើក្រុមអ្នកត្រួតពិនិត្យពួកទេសចរដែលត្រូវដោះស្បែកជើងនិងអាវក្រៅ។ល។ដាក់ចូលម៉ាស៊ីនឆ្លុះរុករកគ្រឿងផ្ទុះ គ្រឿងមុតនិងគ្រឿងញានជាអាទិ៍។ បុរសមាឌក្រអាញដុះពុកមាត់ កំពស់ដើមត្នោតនេះ គាត់មានសិទ្ធិស្នាក់នៅក្នុងប្រទេស Allemagne គឺនៅផ្ទះបងប្រុសរបស់គាត់ ហើយខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ មានសញ្ញាប័ត្រ ថ្នាក់វេជ្ជបណ្ឌិតប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ជាប់នឹងខ្លួនទៀតផង។ Il portait un sac à dos léger dans lequel on trouve, après son arrestation, ses effests personnels dont le diplôme de docteur en médecine iranien. Il ne parlait pas français et refusait à mes questions, avec interprète, lors de l’audience au tribunal. Et il répétait sans relâche que Dieu est son seul juge. ៥-នៅចំពោះមុខស្ថានការណ៍នេះ ខ្ញុំ មិនអាចចេញសាលក្រមភ្លាមៗ ដោយសំអាងតែទៅលើរបាយការណ៍នៃក្រសួងមានសមត្ថកិច្ចបានទេ។ ករណីរបស់គាត់ ត្រូវការពន្យារពេលកាត់ក្តីដើម្បីទុកឱកាសឲ្យគាត់ពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់។ រីឯការឃុំខ្លួនទុកក្នុងពន្ធនាគារជាការមួយដ៏ចាំបាច់ ត្បិតអី ទណ្ឌិតនេះ បានបំពានលើសន្តិសុខនៃព្រលានយន្តហោះ ដោយបានដើរបុកសម្រុកដល់ទីលានហោះហើរ ថែមទាំងឡើងបំរុងចូលក្នុងយន្តហោះតែម្តង ទើបកាត់ត្រូវបានក្រុមអាវុធហត្ថ តាមចាប់ដាក់ខ្នោះបាន។ គេឆ្ងល់ថាហេតុម្តេចក៏យ៉ាងដូច្នេះ ? ទោះបីក្រុមត្រួតពិនិត្យអ្នកទេសចរដែលមុខងារពួកគាត់ ត្រូវបានហាមកុំឲ្យប៉ះពាល់ឃាត់ខ្លួនជនប្រភេទនេះភ្លាមៗក្តីដើម្បីចៀសវាងការធ្វើអត្តឃាដដោយគ្រឿងផ្ទុះ បណ្តាលឲ្យអ្នកនៅក្បែរស្លាប់ផងដែរ ក៏ពួកប៉ូលីសនិងក្រុមអាវុធហត្ថ មិនគម្បីបណ្តោយឲ្យដើររហូតដល់ឡើងជណ្តើរយន្តហោះយ៉ាងនេះទេ។ នេះជាឧទ្ទាហរណ៍នៃការធ្វេសប្រហែសដែលចាត់ទុកបានថា ជាកំហុសធ្ងន់ផងទៀតដោយហេតុថា មានការយឺតយ៉ាវជាអនេកក្នុងបទអន្តរាគមន៍។ Cet épisode a agacé sérierusement le procureur de la république. Quant à moi j’ai la charge de juger l’iranien pas la police ni la gendarmerie française.